جیمز وات مخترع اسكاتلندی كه اغلب از او به عنوان مخترع ماشین بخار زیاد یاد می‌شود چهره اصلی انقلاب صنعتی است.

  وات در واقع اولین سازنده ماشین بخاری نیست. «هرو او آلكساندریا» در قرن اول میلادی ابزارهای مشابهی را توصیف كرده بود. در سال 1698 «توماس ساوری» ماشین مشابهی را به ثبت رساند كه برای تلمبه كردن آب از آن استفاده می‌شد و در 1712 «توماس نیوكومن» نوع پیشرفته‌تری از آن را به ثبت رساند. با وجود این ماشین ساخته شده توسط نیوكومن كارایی بسیار كمی داشت و آن را فقط برای خارج كردن آب از معادن زغال سنگ به كار می‌گرفتند.

  وات با اینكه فقط یك دوره كارآموزی یكساله را در زمینه ابزارسازی گذرانده بود ولی از استعداد ابداع و نوآوری فراوان برخوردار بود. وی در سال 1764 هنگامی كه مشغول تعمیر یك مدل از ماشین‌های نیوكومن بود به ماشین بخار علاقمند شد. وات اصلاحاتی آنچنان مهم و ارزنده در ماشین اختراعی نیوكومن به عمل آورد كه می‌توان او را مخترع اولین ماشین بخار دانست.

  اولین تغییر مهم وات كه در سال 1769 به ثبت رساند اضافه كردن یك محفظه جداگانه تراكم بخار بود. او همچنین با عایق‌بندی سیلندر بخار را مجزا كرد و در سال 1782 ماشین دوطرفه را اختراع نمود. تمام اینها همراه با چند فقره تغییرات و اصلاحات كوچك‌تر به كارایی بیشتر ماشین‌های بخار منتج شد. این ازدیاد كارایی عملاً به معنای تفاوت بین یك ابزار ماهرانه ولی نه چندان قابل استفاده با وسیله‌ای با توان صنعتی فراوان بود.

وات در سال 1781 با اختراع یك سری چرخ‌دنده حركت تناوبی موتور را به حركت دورانی تبدیل كرد. با استفاده از این ابزار بر موارد استفاده از موتور بخار به شكل چشمگیری افزوده شد. علاوه بر انجام اصلاحات و تغییرات گوناگون وات در سال 1788 پروانه تنظیم دو موتور، وسیله‌ای كه امكان كنترل اتوماتیك سرعت موتور را فراهم آورد، فشارسنج (1789) شمارشگر (كنتور) نشانگر و شیر فشارشكن را اختراع كرد.

  وات كه خود فاقد استعداد لازم در كارهای تجاری بود، در سال 1775 به اتفاق «ماتیو بولتون» كه مهندی چیره‌دست و معامله‌گری توانا بود شركتی تأسیس كرد، طی 25 سال بعد شركت وات – بولتون تعداد زیادی موتورهای بخاری تولید و به بازار عرضه كرد كه در نتیجه ثروت سرشاری نصیب آن دو گردید.

در باب اهمیت ماشین بخار مبالغه و گزافه‌گویی نمی‌شود. درست است كه بسیاری از اختراعات دیگر در انقلاب صنعتی نقش داشته‌اند. در معدن و متالوژی و در بسیاری از ماشین‌آلات صنعتی پیشرفتهای فراوانی پدید آمد. معدودی از اختراعات مانند دستگاه نساجی (جان‌كی، 1733) و ماشین نخ‌ریسی (جیمز هارگریوز، 1764) قبل از كارهای وات عرضه شدند. مخترعین دیگر اختراعات و پیشرفتهایی هر چند كوچك پدید آوردند ولی هیچ‌یك از آنها به تنهایی نمی‌توانستند برای انقلاب صنعتی حیاتی باشند. تمامی آنها با موتور بخار كه نقشی كاملاً تعیین‌كننده داشت و بدون آن انقلاب صنعتی به كلی چیز دیگری بود، تفاوت عمده‌ای داشتند. قبل از آن اگر چه از نیروی آب و باد برای به گردش درآوردن چرخ آسیاب‌ها استفاده می‌شود ولی منبع اصلی نیرو همواره عضلات انسان بود. استفاده از این عامل ظرفیت تولید صنعتی را به كلی محدود می‌كرد. با اختراع ماشین بخار این محدودیت بر طرف شد. پس از آن انرژی بسیار زیادی برای تولید در دسترس بود و مرتباً نیز به میزان آن افزوده می‌شد. تحریم نفتی سال 1973 یك اخطار جدی بود كه چگونه كمبود انرژی می‌تواند به سیستم صنعتی ضربه وارد كند. این تجربه تا حدی بیانگر اهمیت انقلاب صنعتی ناشی از اختراعات وات می‌باشد.

  ماشین بخار صرف نظر از تأمین منبع انرژی برای كارخانه‌ها، موارد استفاده مهم دیگری نیز داشت. در سال 1783 «ماركیز دو جفروی» موفق شد ماشین بخار را برای به حركت درآوردن یك قایق به كار گیرد. در سال 1804 «ریچارد ترویتیك» اولین لوكومتیو بخار را ساخت. اگر چه هیچ یك این مدل‌های اولیه از لحاظ تجاری با توفیق همراه نبود اما در خلال چند دهه كشتی بخار و راه‌آهن، حمل و نقل دریایی و زمینی را دستخوش تحولی بنیادین كرد.

  انقلاب صنعتی با انقلاب آمریكا و انقلاب فرانسه هم‌زمان بود. امروز می‌توانیم دریابیم كه تأثیر انقلاب صنعتی در زندگی روزانه بشر به مراتب عظیم‌تر از هر یك از آن دو انقلاب سیاسی بوده است هر چند این نكته هنگام بروز آن انقلابات آنچنان بدیهی و مسلم نبود. به همین دلیل جیمز وات را باید یكی از تأثیرگذارترین چهره‌های تاریخ دانست.

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: